EÜ Etnografya Müzesinden fotoğraf tarihine ışık tutan söyleşi
Kağan Çintay-Sevnur Kılınç
Ege Üniversitesi (EÜ) Etnografya Müzesi, “Müze Söyleşileri” kapsamında fotoğraf tarihine ışık tutan anlamlı bir etkinliğe ev sahipliği yaptı. Moderatörlüğünü Müze Müdürü Doç. Dr. Dilek Maktal Canko’nun üstlendiği söyleşide, Prof. Dr. Zuhal Özel Sağlamtimur “Fotoğrafın İcadına Kadar Geçen Tarihsel Süreç” başlığı altında fotoğraf makinesinin kökenini oluşturan camera obscuradan ıslak ve kuru cam negatif dönemine uzanan geniş bir tarihsel yolculuğu katılımcılarla paylaştı.
Söyleşide, fotoğrafın gelişim sürecini anlatan Prof. Dr. Zuhal Özel Sağlamtimur, “Fotoğraf makinesinin temeli camera obscura, yani karanlık oda prensibine dayanıyor. Aslında bu, çok eski çağlardan beri bilinen bir olgu. Küçük bir delikten giren ışığın, karşı duvarda dışarıdaki görüntüyü ters ve renkli bir şekilde yansıtması. İnsanlar bunu yüzyıllarca gözlemledi ama asıl iş, bu yansımayı kalıcı hale getirmekti. Işığın iz düşümünü temel alan silüet görüntüler ile heliograf (güneş çizimi), dagerotip gibi öncü teknikler tarihsel açıdan çok önemliydi” dedi.
Prof. Dr. Sağlamtimur, “Günümüze kalan ilk fotoğrafik görüntü, Fransız bilim adamı Joseph Nicèphore Niépce tarafından heliografi yöntemi ile 1826’da sekiz saatte çekilmişti. Sahne tasarımcısı Louis Jacques Mandé Daguerre, Niepce ile ortaklık kurarak, heliograf tekniğini geliştirmeye başlamıştı, ancak
Niepce’in ani ölümüyle çalışmaları ne yazık ki kesintiye uğradı. Daguerre her şeye rağmen pozlama süresini kısaltmaya yönelik araştırmalarına devam etti ve kendi adını verdiği dagerotip yöntemini geliştirdi. Bu buluş 7 Ocak 1839’a halka ‘gerçeği hafızaya saklayan ayna’ olarak tanıtıldı. İnsanları çok etkileyen bu yöntem, kısa sürede tüm dünyaya yayıldı ve ardından yeni fotoğrafik teknikler geliştirildi” diye konuştu.
Sunumun son bölümünde ise, dijital teknolojiler ve fotoğrafın dışında günümüzde yapay zekâ ile üretilen görsellerin gerçeklikle olan ilişkisi tartışıldı. Prof. Dr. Sağlamtimur, yapay zekânın görsel algı üzerindeki etkilerini değerlendirdi.
Etkinlik sonunda Doç. Dr. Dilek Maktal Canko, katkılarından dolayı Prof. Dr. Zuhal Özel Sağlamtimur’a “Teşekkür Belgesi” takdim etti.
