Egeli bilim insanları Toksoplazma’ya karşı mRNA aşısı geliştirecek
Ege Üniversitesi akademisyenleri, özellikle hamilelerde ve bağışıklığı zayıf insan ve hayvanlarda tehlikeli sonuçlar doğurabilen “Toksoplazma” enfeksiyonuna karşı mRNA aşısı geliştirmek adına proje hazırladı. Yürütücülüğünü Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Moleküler Biyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hüseyin Can’ın yaptığı “Toxoplasma gondii mRNA aşısı ön çalışması: ROP6 mRNA transkriptlerinin üretimi, hücreli ve hücresiz ortamlarda protein sentezi ve immünojenitesinin belirlenmesi” başlıklı proje, Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) tarafından da destekleniyor.
Proje ekibini tebrik eden Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, “Covid-19 pandemisi bizlere bir kez daha aşı çalışmalarının ne kadar önemli olduğunu acı bir tecrübe ile gösterdi. Akademisyenlerimiz, pandemi döneminde yaygın olarak kullanılan ve başarılı olan mRNA teknolojisi ile Toksoplazma enfeksiyonuna yönelik aşı geliştirecekler. Sağlık alanında referans merkezi olan üniversitemiz, bu tür çalışmaları sıklıkla sürdürecek. Araştırma ekibimizi tebrik ediyorum” diye konuştu.
“Parazite karşı tek mücadele yolu aşı”
Projenin amacını anlatan Doç. Dr. Hüseyin Can, “Projede, insan ve hayvanları enfekte ederek toksoplazmozise neden olan Toxoplasma gondii’ye karşı mRNA aşısı geliştirmeyi hedefliyoruz. Dünyada insan nüfusunun 3’te 1’inin bu parazit ile enfekte olduğu tahmin ediliyor. Toksoplazmozisli sağlıklı bireylerde genellikle her hangi bir klinik belirti gözlenmezken bağışıklık sistemi zayıflamış olanlarda ciddi ölümle sonuçlanabilen durumlar ortaya çıkabilmekte. Ayrıca, hamilelik döneminde alındığında fetüse geçerek düşüklere ve doğumsal anomalilere de neden olabilmekte. Diğer taraftan veterinerlik alanında da sıklıkla koyunlarda düşüklere sebep olarak ciddi ekonomik kayıplara yol açıyor. İnsanlarda ve hayvanlarda kronik enfeksiyona sebep olan doku kistlerinin tedavisine yönelik etkin bir ilacın olmaması sebebiyle bu parazitle mücadelede aşı çalışmalarına ihtiyaç var. Günümüzde sadece koyunlarda kullanımı ruhsatlandırılmış Toxovax aşısının var olması, toksoplasmozise karşı etkin aşı geliştirilebileceğini gösteriyor” dedi.
“mRNA teknolojisinin parazitler için kullanılabileceği gösterilecek”
mRNA aşılarının koronavirüs pandemisinde başarıyla uygulandığını dile getiren Doç. Dr. Can, “Günümüzde COVID-19 pandemisine karşı kullanılan ‘mRNA aşı platformu’ geniş kitlelere başarılı bir şekilde uygulanmıştır. Bu sebeple de diğer bulaşıcı patojenlere karşı başarısının hızlıca test edileceği açıktır. Projemiz kapsamında ‘Toxoplasma gondii ROP6 proteinini kodlayan bir mRNA aşısı geliştirilmesi’ için ön çalışmalar planlandı. Buna bağlı olarak projede Toxoplasma gondii ROP6 proteini sentezleyen mRNA transkriptleri üretilecek, sonrasında sentezlenen ROP6 proteinin antijenikliği bağışık serum örnekleri ile test edilerek gösterilecek. Sonuç olarak; hem insanlar hem de çiftlik hayvanları için önemli bir parazit olan Toxoplasma gondii’ye karşı etkinliği deney hayvanlarında test edilmeye hazır mRNA aşısının ön çalışması tamamlanmış olacak. Dahası, bu proje ile birlikte COVID-19’a karşı başarılı olan mRNA aşılarının sadece virüslere karşı değil insanlarda salgınlara neden olabilecek parazitler için de kullanılabileceği gösterilmiş olacak” diye konuştu.
Yürütücülüğünü Doç. Dr. Hüseyin Can’ın yaptığı proje ekibinde; EÜ Fen Fakültesi Moleküler Biyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cemal Ün, EÜ Aşı Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi Öğretim Üyeleri; Prof. Dr. Yüksel Gürüz, Prof. Dr. Mert Döşkaya, Doç. Dr. Aysu Değirmenci Döşkaya ve Dr. Öğr. Üyesi Muhammet Karakavuk yer alıyor.
